Không chỉ là loài sinh vật có chu trình sinh sản vào loại đặc biệt nhất hành tinh, cá ngựa còn được biết đến như một vị thuốc quý điều trị các bệnh về xương khớp và sinh lý.
Cá ngựa có ở nhiều vùng biển cả nước như Sa Huỳnh (Quảng Ngãi), Cà Ná (Phan Thiết), Đầm Môn (Khánh Hòa), Sông Cầu (Phú Yên), nhưng Phú Quốc (Kiên Giang) mới là nơi tập trung nhiều cá ngựa tự nhiên nhất. Từ tháng 1 đến tháng 4 hàng năm là mùa sinh sản của cá ngựa khi chúng tìm về những hang đá, rạn san hô chết…để giao phối. Vì thế, đây cũng thời gian ngư dân Phú Quốc bắt được nhiều cá ngựa nhất và bày bán tấp nập trong các khu chợ ở trên đảo.
Theo Đông y, cá ngựa (hải mã) là một vị thuốc giúp điều trị các bệnh về xương khớp và sinh lý ở nam. Do đó, trong số đặc sản Phú Quốc mà khách du lịch mua về, cá ngựa là mặt hàng được ưa chuộng hơn cả, đặc biệt là trong những tháng đầu năm bởi cá ngựa nhiều, to và trông tươi nhất.
Nếu có dịp ghé thăm khu chợ của làng chài Hàm Ninh, du khách sẽ ngạc nhiên khi thấy các loài cá ngựa tươi sống đủ màu sắc nâu, đen, vàng, hồng… ngụp lặn trong những bể kính, chậu lớn, chậu nhỏ có ống sục ôxy.
Loài hải sản được tôn làm thần dược này cũng có mặt tại khắp các khu chợ gần nơi tập trung khách du lịch như thị trấn Dương Đông, thị trấn An Thới. Điểm chung ở các khu chợ này là cá ngựa đều được bày bán như tôm tép, chủ yếu có hai loại là cá ngựa có gai và không gai, trong đó loại không gai đắt khách hơn vì khi ngâm rượu ít bị tanh.
Ngâm rượu để uống cũng là cách sử dụng cá ngựa phố biển. Khách du lịch khi chọn cá ngựa tươi thường mua một cặp 2 con, một đực một cái. Có những người kỹ tính còn bấm bụng, xem đuôi để phân biệt cá nguyên chất hay cá bị bơm cho tăng cân.
Du khách có thể mua cá ngựa về tự chế biến theo nhiều cách như chiên giòn hay ngâm rượu. Nếu chưa biết sẽ xử lý ra sao bạn cũng không cần quá lo lắng vì tại chợ, nhiều cửa hàng còn sẵn sàng sơ chế cá cho khách, thậm chí bán cả rượu và bình để khách ngâm tiện lợi.
Ngoài cá ngựa tươi, cá ngựa khô cũng được đóng gói và treo bán lủng lẳng khắp các sạp bán đồ khô trong chợ. Du khách có thể ghé vào bất cứ sạp hàng khô nào đều có thể mua được cá ngựa đã hong phơi. So với cá ngựa tươi, cá ngựa khô có phần đắt hơn vì trung bình 3 kg cá ngựa tươi mới chế được 1 kg cá ngựa khô. Nhiều du khách thường chọn mua cá ngựa khô để làm quà vì dễ dàng vận chuyển.
Những người sành mua thường chọn những con cá ngựa khô còn nguyên đôi mắt vì đây là một trong những phần quý nhất của cá, trong khi lại rất dễ bị kiến đục trong quá trình phơi. Theo kinh nghiệm dân gian, cá ngựa khô cũng được dùng một đôi, tán bột uống ngày 3 lần (mỗi lần 1 g, dùng nước chiêu thuốc) có thể chữa liệt dương ở nam giới và vô sinh ở nữ giới.